Raad van de Ministers van Europese Zaken: conclusies
Voorbereiding Buitengewone Europese Raad van 30 – 31 mei
Ter voorbereiding van een buitengewone Europese Raad eind deze maand, bespraken de ministers van Europese Zaken van de EU vandaag in Brussel onder meer de situatie in Oekraïne en z’n financiële noden, de energiekwestie en internationale voedselzekerheid.
Wat voedselzekerheid betreft, herhaalde ons land bij monde van minister Clarinval dat alles in het werk moet worden gesteld om – ondanks de Russische blokkade van de havens - Oekraïne zo snel mogelijk zo’n (landbouw)producten te laten exporteren. “Het gaat uiteraard in eerste instantie om het bestrijden van voedselschaarste en stijgende voedselprijzen bij ons en in de wereld, maar ook om het ontkrachten van het Russische narratief: de internationale voedselzekerheid wordt niet bedreigd door de Europese sancties, maar door de Russische inval in Oekraïne en de directe gevolgen voor productie en export.”
Ook energie staat al enkele maanden bovenaan de Europese politieke agenda. De Russische inval in Oekraïne heeft niet alleen de koopkrachtproblemen van kwetsbare gezinnen onder de aandacht gebracht, maar ook de Europese energie-afhankelijkheid van Rusland. De EU zoekt enerzijds de economische en sociale gevolgen van de gestegen energieprijzen te beperken, maar anderzijds ook de Europese afhankelijkheid van Russisch gas, Russische olie en steenkool zo snel mogelijk te verminderen. Daartoe heeft De Europese Commissie op 18 mei het RePowerEU-plan voorgesteld, dat onder meer inzet op zowel het besparen van energie als op diversificatie van energiebronnen en -leveranciers, en een versnelde transitie naar hernieuwbare energie. “Ter aanvulling van de éénmalige en structurele maatregelen die de federale regering al nam om de energiefactuur onder controle te houden, waaronder het open houden van 2 kerncentrales, onderstreept België het belang van een globale en coherente aanpak van ons energiebeleid op Europees niveau. Sinds eind maart zijn ook belangrijke stappen gezet in de richting van de oprichting van een platform voor gezamenlijke aankopen op energievlak. Als we komende winter bevoorradingsproblemen willen vermijden, moeten we nu meteen beginnen met de uitvoering ervan en gezamenlijk contracten sluiten. De tijd dringt”, aldus David Clarinval. “Verder nodigt België de Commissie uit om verder te werken op het voorstel van het prijsplafond als laatste redmiddel in geval van externe niet-marktgebonden schokken, zoals gasverminderingen of -onderbrekingen door Rusland. We moeten op alles voorbereid zijn.”
Verder boog de Raad zich over de financiering van de noodhulp en later de wederopbouw van Oekraïne. Op korte termijn wil de Europese Commissie voor 9 miljard euro aan macro-economische financiële steun voor Oekraïne voorzien, in de vorm van leningen. Op langere termijn zullen honderden miljarden nodig zijn voor de heropbouw, via een Ukraine Reconstruction Platform dat de inspanningen van internationale donoren zal coördineren. België is van oordeel dat, gezien de omvang van de uitdaging van de wederopbouw en de aanzienlijke bedragen die ermee gemoeid zijn, zorgvuldig moet worden nagedacht over de structuren die zullen worden ingevoerd, zodat zij zo doeltreffend mogelijk en in overeenstemming met de beginselen van goed bestuur bijdragen tot het herstel.
Hoorzitting Hongarije Art. 7
Voor de vierde keer heeft de Raad Hongarije gehoord in het kader van de artikel 7-procedure, die toelaat actie te ondernemen wanneer een lidstaat de Europese waarden schendt of wanneer er een duidelijk gevaar bestaat dat de waarden zullen worden geschonden. De artikel 7-procedure werd in september 2018 opgestart door het Europees Parlement. Voor België blijft de procedure van groot belang. Ons landt vindt het essentieel dat lidstaten één van de absolute kernwaarden van de Europese Unie blijven verdedigen, en dat Hongarije zich moet verantwoorden voor de staat van z’n rechtsstaat waarover de zorgen onverminderd groot blijven.
Illustratief daarvoor zijn onder meer het gebrek aan een gelijk speelveld bij de verkiezingen van april 2022, het discriminatoire karakter van een referendum over de omstreden LGBTIQ-wet en de boetes aan Hongaarse NGO’s die opriepen tot een boycot van het referendum. Daarnaast diende de Fidesz-regering begin deze maand een voorstel in tot wijziging van de Grondwet, voor een uitbreiding van de noodtoestand in geval van oorlog in een buurland. Dat zou de regering toelaten per decreet te regeren en zo bestaande wetten te ondergraven of te omzeilen.
Tijdens de hoorzitting kregen lidstaten de gelegenheid Hongarije daarover te bevragen. Minister Clarinval nam het woord uit hoofde van de Benelux: “De oorlog die Rusland begonnen is in Oekraïne, herinnert er op grimmige wijze aan dat de stabiliteit op ons continent verre van gegarandeerd is. In omstandigheden als deze, is het eens te meer in ons aller belang ons in te zetten voor een sterke Europese Unie die gebaseerd is op onze gemeenschappelijke waarden, waaronder bovenal de rechtsstaat”, aldus minister Clarinval. “Helaas heeft Hongarije sinds de hoorzitting in juni vorig jaar geen enkele inspanning geleverd om bepalingen te schrappen die deze gemeenschappelijke waarden schenden, zoals de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, de vrijheid van de media, en het recht op gelijke behandeling en non-discriminatie voor alle burgers, inclusief de LGBTIQ+-gemeenschap.”
Voor België is het inleiden van inbreukprocedures vanzelfsprekend, maar in se ontoereikend. Ons land steunt dan ook de beslissing van de Commissie om de conditionaliteitsprocedure op te starten, die kan leiden tot het opschorten van de betalingen van de EU-begroting aan Hongarije vanwege schending van de beginselen van de rechtsstaat, en roept haar op na te denken over aanvullende stappen. België en de Benelux benadrukken verder hun onvoorwaardelijke steun aan de Europese Commissie als hoedster van de Verdragen en dus de waarden van de Europese Unie.
Conferentie over de Toekomst van Europa
Tot slot hebben de leden van de Raad gediscussieerd over de volgende stappen met betrekking tot de Conferentie over de Toekomst van Europa. Daarvan is op 9 mei het eindverslag gepresenteerd aan het gezamenlijke voorzitterschap – de voorzitters van de Europese Raad, de Europese Commissie en het Europees Parlement. De Conferentie heeft geleid tot de goedkeuring van 49 voorstellen en meer dan 300 concrete maatregelen.
“Na maanden van gedegen werk door Europese burgers hebben we het eerste deel afgerond van een ongekende democratische oefening in de Europese Unie. Ik ben er trots op dat België een substantiële bijdrage heeft geleverd door het organiseren van een nationaal burgerpanel en diverse thematische debatten”, aldus minister Clarinval. Zo is onder meer de Belgische aanbeveling weerhouden om wetgeving in te voeren om bedreigingen voor de onafhankelijkheid van de media aan te pakken, en EU-mededingingsregels strikt te handhaven om grote media-monopolies te voorkomen en pluralisme te garanderen. Voor het Belgische burgerpanel moet ook een minimum aan onderricht over de EU gegarandeerd worden, door middel van specifieke leerplannen en aantrekkelijk lesmateriaal voor kinderen, maar ook met aanpaste programma’s voor mensen van alle leeftijden.
“Nu de burgers hun input hebben gegeven, is het tijd om de voorstellen zo doeltreffend mogelijk uit te voeren, in alle transparantie. Mensen moeten de boodschap krijgen dat de Raad hun inspanningen waardeert en er concreet mee aan de slag gaat”, aldus David Clarinval. België verwelkomt de analyse van de Raad en het feit dat de Europese Commissie de haalbaarheid van de voorstellen bestudeert. Op basis daarvan zal een beslissing kunnen worden genomen over de opties om de aanbevelingen op de meest doeltreffende manier uit te voeren. Ons land sluit geen enkele optie uit. België steunt tenslotte het initiatief van het Tsjechische voorzitterschap om grondig toezicht te houden op de uitvoering ervan, en in de herfst een stand van zaken te geven.
